Eerste-generatie-student Roy: Wanneer zak ik door de mand?

Door verslavingsproblematiek van zijn ouders woonde Roy een groot deel van zijn jeugd  in  kindertehuizen en in  pleeggezinnen. ‘Mijn ouders hebben niet gestudeerd of gewerkt’, vertelt Roy. ‘Ik ben een eerste-generatie-student, maar ik heb het geluk gehad om op te groeien bij pleegouders die wel gestudeerd hebben.’ In 2020 zag hij de documentaire Klassen over de strijd voor gelijke kansen in het onderwijs. De documentaire laat zien wat het belang is van ouders die je steunen. Niet alleen financieel maar ook doordat ze je het juiste culturele kapitaal meegeven. De serie motiveerde hem om zich in te zetten voor andere eerste-generatie-studenten via De Eerste Generatie: een mentorprogramma voor studenten waarvan de ouders niet (in Nederland) gestudeerd hebben.

Waar loopt een eerste-generatie-student zoal tegenaan?

‘Het verschil zit soms op een heel subtiel niveau’, vertelt Roy. ‘Het kan zelfs gaan om de juiste manier van praten. Er zijn bepaalde culturele normen in de samenleving die je moet begrijpen om je te redden in een sociale omgeving zoals de universiteit of daarna op de werkvloer. In de advocatuur en bij de rijksoverheid eisen ze bijvoorbeeld steeds meer extra-curriculaire activiteiten van studenten. Dat is iets wat je moet weten.’

Het maakt ook verschil of je thuis gestimuleerd wordt om te gaan studeren. Roy hoort van eerste-generatie-studenten dat ze thuis te horen krijgen: ‘Is dat studeren wel nodig? Ga gewoon werken want dan kun je geld verdienen.’ Zelf kon hij thuis klagen over de tentamenweken. Zijn pleegouders begrepen waar hij mee bezig was en steunden hem daarin. ‘Dat sleepte mij er doorheen.’ Ik krijg nog steeds hulp van mijn pleegmoeder. Als ik een artikel schrijf, kijkt ze mee. Dat zijn van die kleine dingen die je extra bagage geven om door te gaan.’

‘Het gevaar is dat je dingen voor jezelf uit gaat sluiten’

Waar Roy nog steeds last van heeft is onzekerheid. In de documentaire Klassen zag hij 3 meisjes die inmiddels op het vwo zaten. Ze zeiden tegen elkaar dat ze nog steeds twijfelen of ze daar wel thuishoren. ‘Ik herken dat gevoel.’ Hij werd van kinds af aan in een hokje geplaatst. Vanuit het kindertehuis ging hij niet naar een reguliere basisschool, maar naar het speciaal onderwijs. Op de middelbare school was het de vraag of hij überhaupt de mavo aankon. ‘Uiteindelijk zat ik binnen 3 jaar op het vwo, maar daar komt mijn onzekerheid uit voort. Je wordt telkens lager ingeschat vanwege je ouders.’ Tot op de dag van vandaag heeft hij het gevoel: Wanneer zak ik door de mand?

Dat Roy nu promoveert had hij nooit gedacht. ‘Dat voelde als iets wat ik niet kon en wat voor een andere doelgroep was.’ Totdat hij werd gevraagd om te solliciteren naar aanleiding van zijn scriptie. ‘Ik denk dat daar het gevaar in zit: dat je bepaalde dingen voor jezelf gaat uitsluiten.’

Praat erover en zoek een mentor

Als Roy één tip mag geven aan eerste-generatie-studenten is dat: ‘Praat erover en besef dat je niet alleen staat in je onzekerheid. Er zijn meer mensen dan je denkt die tegen barrières aanlopen.’ Je kunt bijvoorbeeld terecht bij een mentor van De Eerste Generatie.

In gesprek met: First Generation Young Professionals, 19 april

Wil je in contact komen met andere eerste-generatie-studenten? Tijdens In gesprek met: First Generation Young Professionals op 19 april delen Roy en andere eerste-generatie-studenten hun ervaringen. Ze vertellen waar zij tegenaan liepen tijdens hun studie en op de arbeidsmarkt. De sprekers zijn o.a. werkzaam als advocaat. Er is alle ruimte om hen vragen te stellen en om je eigen voorbeelden te delen. Ook geven ze tips hoe je met lastige situaties om kunt gaan.