Europa heeft een wapenprobleem. Masterstudenten van de Amsterdam International Law Clinic ontdekten grote gaten in de aansprakelijkheid voor Europese wapenexporten. Hun rapport getiteld Access to Justice for Gun Violence: Seeking Accountability for European Arms Exports (pdf) beoordeelt de bestaande mechanismen in 11 Europese landen om wapenexportvergunningen die door staten zijn goedgekeurd aan te vechten, en wanneer de aansprakelijkheid van wapenfabrikanten wordt ingeroepen. Het rapport bevat een analyse van Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Roemenië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

Beperkt toegang tot de rechtspraak

De rechtenstudenten ontdekten tijdens hun onderzoek dat slachtoffers van vuurwapengeweld met een aantal obstakels te maken krijgen bij de toegang tot de rechtspraak, waaronder:

• Gebrekkige regelgevingskaders die de Europese wapenindustrie aanzienlijke bescherming bieden, waaronder geheimhouding voor vergunningen en exportovereenkomsten.
• Gebrek aan toegang tot informatie over wapenexport en -verkoop, waardoor het voor slachtoffers moeilijk is om bewijs te verzamelen en een zaak op te bouwen.
• Beperkt justitieel toezicht op wapenexporten, aangezien regeringen een ruime beoordelingsmarge hebben om exporten toe te staan zonder uitgebreid toezicht.

Aanbevelingen voor verbetering

In het rapport staat een aantal aanbevelingen om de verantwoording voor Europese wapenexporten te verbeteren, waaronder:

• Het versterken van regelgevingskaders om geheimhouding te verminderen en de transparantie rond wapenexporten te vergroten.
• Ervoor zorgen dat slachtoffers van wapengeweld toegang hebben tot informatie over wapenexport en -verkoop.
• Uitbreiding van het gerechtelijk toezicht op wapenexporten om ervoor te zorgen dat regeringen verantwoordelijk worden gehouden voor hun beslissingen.

Gerechtigheid voor slachtoffers van vuurwapengeweld

Het rapport is opgesteld door masterstudenten van de Amsterdam International Law Clinic, in samenwerking met het Asser Instituut voor Internationaal en Europees Recht in Den Haag. Het bureau van de juridisch adviseur van het Mexicaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gaf de opdracht voor het rapport. ‘We dringen er bij de Europese regeringen op aan om actie te ondernemen om de hiaten in de verantwoordingsplicht die in dit rapport naar voren komen, aan te pakken’, zegt Alejandro Celorio Alcántara, juridisch hoofdadviseur bij het Mexicaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

‘Slachtoffers van vuurwapengeweld verdienen gerechtigheid en wij zullen ons ervoor blijven inzetten dat zij toegang krijgen tot de rechtsmiddelen die zij nodig hebben. Wapenhandel is in veel regio's een ernstig probleem, ook in Mexico, maar staat niet altijd hoog op de multilaterale agenda. We hebben ervoor gekozen om met studenten te werken om jongere generaties te inspireren om verandering teweeg te brengen. Inzicht krijgen in de regulering van wapenbeheersing en tegelijkertijd jonge leiders de kans geven is een belangrijke eerste stap om hier verandering in te brengen.’