Masterclass kunst kijken (en hoe dat kan leiden tot betere patiëntenzorg)

In het voorjaar van 2020 las Pien de Ruiter, student master Geneeskunde aan de UvA, een oproep om mee te werken aan een project om kunst als onderwijsvorm in te zetten voor geneeskundestudenten. Pien: “Ik heb kunst en kunstgeschiedenis altijd interessant gevonden, maar in een geneeskundecurriculum is daar weinig ruimte voor. Dus heb ik mij als vrijwilliger aangemeld.”

Leefwereld

De initiatiefnemers waren Thomas van Gulik, emeritus hoogleraar chirurgie, en Maud Reijntjes, arts-onderzoeker bij de afdeling Chirurgie van het  Amsterdam UMC. “Als liefhebbers van kunst zijn wij stellig van mening dat in een opleiding tot arts het ook belangrijk is om dit soort vakken te geven. Kijken naar kunst is een manier om je in te leven in een andere leefwereld. In de Verenigde Staten is dit in een aantal geneeskundefaculteiten onderdeel van het curriculum.”

Pilot

Pien begon met een literatuuronderzoek naar de manier waarop kunst bekijken in de VS in het curriculum was opgenomen en onderzocht ook de situatie in Nederland. Op dit moment hebben meerdere Nederlandse geneeskundefaculteiten een vorm van kunst-gerelateerd onderwijs in hun curriculum opgenomen. Aan het Erasmus in Rotterdam volgen studenten zelfs een verplichte werkgroep van 2 uur in het Boijmans Van Beuningen Museum. Daarna hebben Pien, Maud en Thomas samen met medewerkers van het Amsterdam UMC en het Rijksmuseum een pilot opgezet voor een masterclass kunst kijken. In het Rijksmuseum sloot deze aan bij het programma Tabula Rasa (Latijn voor onbeschreven blad). Zowel UvA als VU geneeskundestudenten deden mee. Evenals artsen in opleiding tot chirurg.

Opdracht

Een van de opdrachten tijdens het Tabula Rasa programma was bijvoorbeeld het bekijken van kunst door andermans ogen. Een deelnemer staat met zijn rug naar het kunstobject en moet aan de hand van de omschrijving van een andere deelnemer het object natekenen. Komt de tekening overeen met de werkelijkheid? Een derde deelnemer is waarnemer en vertelt na afloop welke informatie goed over kwam en welke verloren ging. Een mooie oefening in observeren en informatieoverdracht.

Evaluatie

82% van de deelnemers aan de pilot vond dat het programma bijdraagt aan de professionele ontwikkeling van medici. Het programma draagt volgens 71% ook bij aan het leren uitstellen van een eigen oordeel en 68% denkt dat je bewust wordt gemaakt van eigen vooroordelen. Ruim de helft (52%) gelooft dat het programma kan bijdragen aan een betere communicatie tussen arts en patiënt. Bekijk alle resultaten.Externe link

Ongegeneerd

“Ik heb uiteraard ook meegedaan en wat mij opviel is dat zo’n groep er heel anders uitkomt. We zijn heel snel geneigd ergens een label op te plakken, maar door het met elkaar te bespreken kom je tot nieuwe inzichten. Je wordt geprikkeld tot nadenken”, zegt Pien. “En als je als team meedoet werkt het ook nog eens team versterkend”, vullen Maud en Thomas aan.

Vervolg

Dit jaar volgen er nog nieuwe masterclasses voor studenten Geneeskunde (hou hiervoor de kanalen van de faculteit in de gaten). Thomas: “Ons doel is een keuzevak ‘Beter zien door kijken naar kunst’ in het geneeskundecurriculum van de UvA en de VU aan te bieden.”