'Er mist een tegenmacht binnen de Belastingdienst’

Job Jelle werkt bij de Bond van Belastingbetalers in Den Haag. Daar woonde hij een seminar bij over laagdrempelige onafhankelijke fiscale rechtshulp (LOFR). Dit leek hem direct een interessant thema voor zijn scriptie. Ook Mariam hoefde niet lang na te denken toen ze de post op Canvas zag voor een scriptieproject over dit onderwerp. Ze werkt nu in de schuldhulpverlening en ziet dagelijks de gevolgen van kwesties zoals de toeslagenaffaire.

De burger tegen de Belastingdienst

‘De toeslagenaffaire laat zien dat er een tegenmacht mist binnen de Belastingdienst’, vertelt Job Jelle. ‘Er moet een instantie zijn die namens de burger kan zeggen: “We gaan dit niet doen, want anders wordt deze persoon zijn huis uitgezet.” Daar is nu te weinig aandacht voor binnen de Belastingdienst.’ Een organisatie die sneller kan ingrijpen als de wet verkeerd uitpakt, zowel op individueel als op systeemniveau. Je kunt nu aankloppen bij een rechtswinkel voor advies. ‘Maar als jij als burger iets ontdekt dat niet klopt. Wat ga je dan doen tegen de grote Belastingdienst?’, zegt Mariam. Een rechtswinkel kan je hier maar in beperkte mate bij helpen. Door de AVG en privacywetgeving kunnen zij bovendien nooit de volledige situatie in kaart brengen.

Interviews bij nationale en internationale instanties

Samen met 4 andere studenten doen Mariam en Job Jelle onderzoek naar het aanbieden van laagdrempelige onafhankelijke fiscale rechtshulp in Nederland. Dit doen ze in het kader van het programma ‘Parlement en Wetenschap’Externe link op verzoek van de Vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer.

Ze kijken naar hoe het in landen als Australië, Canada, België en de VS geregeld is en waar er in Nederland behoefte aan is. Aspecten die ze onderzoeken zijn o.a. of deze nieuwe rechtshulpinstantie binnen of buiten de Belastingdienst opgezet moet worden en hoe bijvoorbeeld de toegang tot informatie van de Belastingdienst effectief geregeld kan worden. Ze presenteren hun advies eind juni aan de Tweede Kamer. Voor het onderzoek nemen ze interviews af bij nationale en internationale instanties. Job Jelle: ‘Gaaf om te zien hoeveel mensen tijd voor ons vrijmaken. Van de inspecteur-generaal van de Belastingdienst en de Nationale ombudsman in Nederland tot de Amerikaanse Taxpayer Advocate Service en de House of Representatives en Senaat in Amerika.’

Sommige interviews waren een eye-opener voor Mariam. Zij sprak met de Inspector-General & Taxation Ombudsman in Australië. Daaruit bleek dat de informatie-uitwisseling met de Australische belastingdienst op papier wel goed geregeld was maar in de praktijk toch niet altijd even goed werkte. ‘Er zitten veel menselijke aspecten aan het protocol. Je bent afhankelijk van de welwillendheid van de medewerker van de Belastingdienst of je de juiste informatie tijdig ontvangt.’

Iets betekenen voor de maatschappij

De combinatie van het fiscale aspect, onderzoek doen naar de Belastingdienst en daarmee iets betekenen voor de maatschappij spreekt Mariam erg aan. ‘Het is tof om te zien dat we er echt iets mee bereiken in plaats van dat het onderzoek onderin een stoffig laatje eindigt’, vult Job Jelle aan. ‘Het onderwerp is heel tastbaar. Het gaat niet alleen over hoe de instantie eruit moet zien maar ook over praktische dingen zoals de toegang tot systemen. Het gaat meer om mensen helpen dan om graven in jurisprudentie of artikelen. Dat is anders dan tot nu toe in de studie en dat maakt het leuk.’

Samenwerken en andere soft skills

Mariam en Job Jelle leren op allerlei vlakken. Eigenlijk hebben ze niet eerder in de opleiding samengewerkt met andere studenten. ‘De bachelorscriptie schrijven was eenzaam. Je kunt niet sparren met anderen’, herinnert Job Jelle zich. ‘Nu leer je van elkaar en komt los van je eigen ideeën’, vertelt Mariam. Naast samenwerken komen ook andere soft skills aan bod, zoals effectief communiceren en interviews afnemen. ‘Doordat we onderzoek hebben gedaan in het buitenland kijk je ook verder dan het Nederlandse recht.’

Wat Mariam hoopt dat dit onderzoek oplevert? ‘Een LOFR in Nederland natuurlijk’, roept ze. ‘Dat burgers in Nederland niet meer in een situatie terechtkomen waarin ze denken: wat moet ik tegen de machtige Belastingdienst?, maar dat ze ergens aan kunnen kloppen waar ze echt geholpen worden.’