De ontstaansgeschiedenis van Medische informatiekunde

“We zagen de noodzaak dat informatiekundigen de taal van de arts begrepen.”

“Zo’n 30 jaar geleden verscheen er een groepje afgestudeerde geneeskundestudenten bij de decaan van de Faculteit der Geneeskunde (FdG). Dit was eind jaren tachtig. Technologie begon een steeds belangrijkere rol in de maatschappij en in de zorg in te nemen. Tot verbazing van deze studenten hadden ze er destijds tijdens hun opleiding Geneeskunde niets over meegekregen. Zij zijn toen extra informaticavakken gaan volgen bij de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI). De FdG zag daar ook potentie in en bouwde over de jaren heen een volwaardige opleiding Medische informatiekunde”, legt Jaspers uit.  

Pionieren

Toen Monique Jaspers in 1992 aan de slag ging om deze opleiding van de grond te krijgen en uit te bouwen wist ze niet wat haar te wachten stond. “Dat het zo complex was hadden ze niet in de vacature vermeld. Ik moest intern alle neuzen dezelfde kant op krijgen en bewoog mij dwars door de AMC organisatie heen. Ik sloot aan bij vergaderingen van de raad van bestuur, zat in alle curriculum commissies maar moest tegelijkertijd ook de sleutels van de onderwijslokalen regelen. Echt pionieren dus.”

Menselijke factor

In het eerste volwaardige opleidingsjaar begonnen er meteen ruim 40 studenten en dat is in al die jaren zo gebleven. “Dat waren toen harde beta’s omdat we zwaar leunden op het informatica aspect. Maar de focus is in de loop der jaren iets meer verschoven naar de sociale kant van zorgtechnologie. Bij de implementatie van deze technologie moet je de menselijke factor meenemen. Zijn het gebruiksvriendelijke systemen? Ook kwalitatieve onderzoeksmethoden zijn belangrijker geworden. Dit aspect trekt een ander soort student aan.”

Taal van de arts

In het, destijds, AMC ziekenhuis werd de opleiding toegejuicht. “De relevantie werd zeker omarmd. En ze zagen ook de noodzaak dat informatiekundigen de taal van de arts begrepen om nieuwe applicaties te kunnen ontwikkelen en implementeren. De eerste docenten kwamen dan ook uit het ziekenhuis. Sommige expertise haalden we bij de FNWI vandaan. Het probleem was echter nog steeds de scheiding in de opleiding in informatiekunde en geneeskunde. Deze integratie heeft 10 jaar geduurd. De oprichting van de afdeling Klinische informatiekunde in het ziekenhuis gaf dit proces een zetje. Uiteindelijk hebben we interdisciplinaire docenten weten op te leiden en aan te trekken.”

Georiënteerd op logistiek, niet op de patiënt

Toen de opleiding Medische informatiekunde werd opgericht waren er al wel informatiesystemen in het ziekenhuis. “Deze ziekenhuisinformatiesystemen waren echter meer georiënteerd op logistieke ondersteuning van het zorgproces, niet zozeer op de patiënt”, zegt Jaspers. “Het waren ook allemaal lokale systemen. Van data-uitwisseling was geen sprake.” Nu ligt de focus veel meer op patiënten en op samenwerking en uitwisseling met andere zorginstellingen. In het verleden werd data uit deze systemen veelal gebruikt voor de financiële afhandeling. Nu wordt deze data ook ingezet om onderzoek te doen.

AI en datascience

“E-health oplossingen zoals zorg op afstand hebben sindsdien een enorme vlucht genomen. En ook artificial intelligence (AI) speelt een steeds belangrijkere rol in de opleidingen. Deze ontwikkelingen hebben we continu mee weten te nemen, maar we hebben dat nu expliciet zichtbaar gemaakt in een afstudeertrack ‘AI en datascience’ in het tweedejaar van de master Medical informatics. Ook is een mastertrack ‘Sustainable e-Health solutions’ in ontwikkeling. En we zijn druk met de inrichting van een e-Health learning en living lab. Daarmee hopen we onze opleidingen en onderzoeksprojecten nog meer stimulans te geven.” Een ander thema dat de opleidingen bezig houdt is duurzaamheid van de zorg en wat informatietechnologie daarin kan betekenen. Ook dit wordt in deze specialisatie in de master meegenomen.

Beste universitaire ICT-opleidingen

Hiermee loopt Medische informatiekunde eigenlijk al sinds de oprichting op de troepen vooruit. “We hebben een adviesraad met afgevaardigden uit het werkveld. Dit houdt ons scherp en zorgt ervoor dat wij op tijd de vertaling van nieuwe ontwikkelingen in ons vakgebied maken naar de curricula. We zijn continu aan het innoveren. Dat moet ook, want ontwikkelingen gaan razendsnel. We doen PhD-trajecten met bedrijven. Zo houden we deze ontwikkelingen ook binnen. En ik moet zeggen: we hebben eer naar werken. Want zowel de bachelor als de master is door de Keuzegids uitgeroepen tot beste universitaire ICT-opleiding van Nederland.”